گویا قرار است کسب‌وکارهای نوپای ایرانی، بیشتر از هر جای دیگری چوب لای چرخ‌شان برود. استارتاپ‌ها خودشان به اندازه‌ی کافی مشکل و گرفتاری دارند و با مجوزهای دست‌وپاگیر برای ادامه‌ی فعالیت روبه‌رو هستند. گاهی اینترنت را به رویشان قطع می‌کنند، گاهی وب‌سایت‌شان فیلتر می‌شود و خیلی وقت‌ها هم در مورد مسایل مالیاتی هم با مشکل مواجه می‌شوند. حالا هم معضل بزرگی به نام رمز دوم پویا قوز بالای قوز شده و نمی‌گذارد تا این شرکت‌های اینترنتی به‌درستی به فعالیت‌شان ادامه بدهند.
معلوم نیست این فکر از ذهن کدام شیرپاک‌خورده‌ای تراوش کرده که برای جلوگیری از دزدی‌های اینترنتی، باید رمز دوم پویا (همان یک‌بارمصرف – OTP) را راه بیندازیم؛ کاری که حالا دودش هم به چشم مردم رفته و هم شرکت‌های کوچک و بزرگ را فلج کرده است. هر کسی به نوعی دارد با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کند و داد و ستد رایج مالی به کاری سخت بدل شده است. مساله این‌جا است که مردم ما یا حوصله ندارند این رمز دوم یک‌بارمصرف را فعال کنند یا انجام دادن مراحل لازم برای فعال کردن آن برایشان سخت است. وب‌سایت‌های ایرانی هم که افت شدید میزان فروش را تجربه کرده‌اند، به‌ناچار مجبور شده‌اند تا یک راهنمای کپی‌شده از روی دست یکدیگر را برای فعال‌سازی رمز دوم پویا روی سایت‌هایشان قرار بدهند. این راهنماها به طرز خنده‌داری شبیه به هم هستند و گاهی با مراحل واقعی اختلاف زیادی دارند.
مردم ما یا حوصله ندارند این رمز دوم یک‌بارمصرف را فعال کنند یا انجام دادن مراحل لازم برای فعال کردن آن برایشان سخت است.
امروز داشتم دیجی‌کالا را نگاه می‌کردم و دیدم این فروشگاه اینترنتی بزرگ هم اوضاع را نامساعد دیده و اسلایدر ارزشمند صفحه‌ی اول‌اش را به فعال‌سازی رمز دوم پویا اختصاص داده است. این اسلایدر ارزش میلیاردی دارد و هر برندی که بخواهد آن را بخرد، باید تا قران آخر حساب بانکی‌اش را خالی کند. واقعا دیدن این صحنه خیلی برایم ناراحت‌کننده بود و امیدوارم مسئولان بانکی هم از دیدن آن کمی جا بخورند.
بانک مرکزی به عنوان متولی این کار، اعلام کرده است که تنها ۳۰ درصد از دارندگان حساب‌های بانکی برای فعال کردن رمز دوم یک‌بارمصرف اقدام کرده‌اند. یعنی می‌توانیم بگوییم که در بدترین حالت، میزان فروش شرکت‌های اینترنتی به ۳۰ درصد مقدار همیشگی رسیده است. این یعنی الزام فعال کردن رمز دوم پویا می‌تواند موجودیت شرکت‌های نوپای ایرانی را تهدید کند و آن‌ها را تا مرز نابودی هم پیش ببرد.
همین‌طور که دارم به ابعاد مشکل پیش‌آمده فکر می‌کنم، مسائل و مشکلات بیشتری خودشان را نمایش می‌دهند. مشکل دیگر این طرح، محدودیتی است که برای کاربران گوشی‌های iOS فراهم می‌شود. مدت‌ها است که اپلیکیشن‌های ایرانی با مشکل حذف شدن از اپ استور اپل مواجه هستند. اپلیکیشن‌های رمزسازی که فعلا قابل استفاده هستند، به ضرب و زور استفاده از لایسنس‌های دستی کار می‌کنند. من و خیلی‌های دیگر می‌دانیم که این اپ‌های رمزساز، نهایتا تا چند ماه دیگر روی iOS کار می‌کنند و بعد از پی بردن اپل به فعالیت‌شان، لایسنس آن‌ها می‌سوزد. در نتیجه کاربرانی که گوشی اپل دارند، دست‌شان توی پوست گردو می‌ماند و دیگر امکان خرید اینترنتی را نخواهند داشت.
تنها ۳۰ درصد از دارندگان حساب‌های بانکی برای فعال کردن رمز دوم یک‌بارمصرف اقدام کرده‌اند.
جایی خواندم که این مساله‌ی فعال کردن رمز دوم پویا، در سیستم بانکی کشورهای خارجی پیاده نمی‌شود. آن‌ها نهایت کاری که کرده‌اند، CVV2 یک‌بارمصرف را برای مشتریان فعال کرده‌اند. انگار ما در این زمینه، زیادی مته به خشخاش گذاشته‌ایم و به نوعی از آن‌ور پشت‌بام افتاده‌ایم. متاسفانه به سیستم‌های هوشمند پرداخت مثل پی‌پل هم دسترسی نداریم و مجبوریم با این روشی که برایمان فراهم کرده‌اند، کج‌دارومریز امنیت‌مان را حفظ کنیم. حالا این‌که چه بلایی سر کسب‌وکارها می‌آید و مردم با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند، اصلا مهم نیست؛ خودشان بروند و یک راهی برای خودشان پیدا کنند. به هرحال، هر جراحی با یک خون‌ریزی‌هایی هم همراه است! متاسفانه منطق رایج همین است.
منبع عکس کاور این پست، سایت Unsplash است.